चितवन मेडिकल कलेजमा पहिलो पटक कलेजो प्रत्यारोपण

दक्ष जनशक्तिको टिम तयार

चितवन मेडिकल कलेजले विगत केही वर्षदेखि कलेजो प्रत्यारोपणका लागि तयारी थालेको थियो । कलेजो प्रत्यारोपणका लागि कलेजमा ४ जना सर्जन, ३ जना क्रिटिकल केयर, ३ जना एनेस्थेसियोलोजिष्ट, १० जना विशेष तालिमप्राप्त नर्सहरू छन् ।

चितवन मेडिकल कलेजमा कलेजो प्रत्यारोपण गराउने धनकुमारी लामा नेपालमा आठौं बिरामी हुन् । यसअघि त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा पाँच र मानव अंग प्रत्यारोपण केन्द्रमा दुईजनाको कलेजो प्रत्यारोपण गरिसकिएको छ ।

कलेजका अध्यक्ष एवं प्रबन्ध निर्देशक प्रा. डा. हरिशचन्द्र न्यौपानेका अनुसार कलेजो प्रत्यारोपणका लागि अलग्गै अप्रेशन कक्ष र आईसीयू तयार गरिएको छ । अहिले भारतीय चिकित्सकले सहयोग गरेको भए पनि ८/१० वटा प्रत्यारोपणपछि उनीहरुको संलग्नताविना नै प्रत्यारोपण गरिनेसमेत उनले बताए ।

अहिले कलेजो प्रत्यारोपणका लागि २५ लाख रुपैयाँ खर्च लाग्ने कलेजले जनाएको छ । यद्यपि केही समयपछि १५ लाखमै कलेजो प्रत्यारोपण सेवा दिने प्रा.डा. न्यौपानेले बताए ।

लामा कलेजो प्रत्यारोपण गर्ने आठौं बिरामी

चितवन मेडिकल कलेजमा सफलतापूर्वक कलेजो प्रत्यारोपण गराउने धनकुमारी नेपालमा आठौं बिरामी हुन् । यसअघि त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा पाँच र मानव अंग प्रत्यारोपण केन्द्रमा दुई जनाको कलेजो प्रत्यारोपण गरिसकिएको छ ।

पछिल्लोपटक ३० फागुनमा त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा ११ महिने शिशुमा कलेजो प्रत्यारोपण गरिएको थियो । नेपालमा पहिलोपटक कलेजो प्रत्यारोपण २०७३ मंसिर २२ गते मानव अंग प्रत्यारोपण केन्द्र, भक्तपुरमा भएको थियो ।

चिकित्सा विज्ञानमा जटिल सेवामध्ये मानिने कलेजो प्रत्यारोपणका लागि नेपालमा चारवटा स्वास्थ्य संस्थाले अनुमति पाएका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभागअन्तर्गतको अंग प्रत्यारोपण समन्वय समितिले सरकारीस्तरमा भक्तपुरस्थित शहीद धर्मभक्त मानव अंग प्रत्यारोपण केन्द्र र महाराजगन्जस्थित त्रिवि शिक्षण अस्पताललाई कलेजो प्रत्यारोपण अनुमति दिएको छ ।

निजीस्तरमा चितवन मेडिकल कलेज भरतपुर र कलेज अफ मेडिकल साइन्सेस नेपाललाई कलेजो प्रत्यारोपण सेवा सञ्चालन गर्ने अनुमति दिएको छ ।

दूषित पानी र खानाले बिग्रन्छ कलेजो

नेपालमा हरेक वर्ष करिब एक हजार जनाको कलेजो फेल हुने अनुमान छ । तर नेपालमा प्रत्यारोपण भर्खर मात्र सुरु भएकाले धेरै बिरामी भारत जाने गरेका छन् । वार्षिक औसत ६० जना बिरामीहरू प्रत्यारोपणका लागि भारत जाने अनुमान छ ।

नेपालमै प्रत्यारोपणको दरलाई बढाउने सहज अवस्था तयार भएमा भारतको भर पर्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्य छिट्टै सम्बद्ध चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

सामान्यतया कलेजो दूषित पानी र खानाका कारण बिग्रन्छ । हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’, जो रगतको माध्यमबाट पनि सर्छ, यसलाई ‘साइलेन्ट किलर’ भनेर बुझ्ने गरिन्छ । एक तथ्यांक अनुसार नेपालमा झण्डै ६० प्रतिशत कलेजो रक्सी तथा हेपाटाइटिस ‘बी’ र ‘सी’ का कारण बिग्रने चिकित्सक डा. सञ्जय यादवले बताए ।

मधुमेहका कारण कलेजोमा बोसो जमेर पनि कलेजो बिग्रने गर्छ । मानव शरीरमा ५० देखि ६० प्रतिशत कलेजो बिग्रिसकेपछि मात्र यसको लक्षण देखिने चिकित्सकहरू बताउँछन् । त्यतिबेला कलेजोलाई जोगाउन निकै मुस्किल हुन्छ । त्यसैले कम्तीमा पनि वर्षमा एकपटक कलेजको अवस्था जा“च गराउनु राम्रो हुने चिकित्सकहरूको सुझाव छ ।

नाबालकले नाबालकलाई, वयस्कले वयस्कलाई, बालकले वयस्क वा वृद्धलाई सजिलै दिन सकिने कलेजो प्रत्यारोपण ६५ वर्षसम्म उमेर भएका मानिसले दान गर्नसक्ने चिकित्सक डा. सञ्जय यादवले बताए । एक जनाबाट ६० देखि ६५ प्रतिशतसम्म कलेजो निकालेर प्रत्यारोपण गर्न सकिने उनले बताए ।

कलेजोमा ६० प्रतिशतभन्दा बढी बोसो जमेको बाहेक अन्यले पनि सजिलै दान दिनसक्ने डा. यादवको भनाइ छ । कुनै पनि व्यक्तिलाई स्वस्थ मानिसले कलेजो दान गर्दा उक्त व्यक्तिको मृत्यु हुने सम्भावना जम्मा ०.०२ प्रतिशत मात्र हुने गर्छ । अर्थात् दश हजार जनामध्ये दुई जनाको मात्र मृत्यु हुने तथ्यांक छ ।

‘कलेजो आफैं विकसित हुने अंग भएकाले यसको प्रत्यारोपण गरेको तीन महिनादेखि नै यो बिरामीको शरीरमा आफैं विकसित हुन्छ,’ कलेजो सर्जन डा. एकानन्द सिंहले भने, ‘करिब ६ महिनामा झण्डै ९० प्रतिशत कलेजोको विकास हुन्छ । यसले गर्दा कलेजो प्रत्यारोपण गरेका बिरामीले पुनः पहिले जस्तै जीवन जिउन सक्छन् ।’