काठमाडौंलाई अपाङ्गतामैत्री सहर बनाउन स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कको माग

काठमाडौं । अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले काठमाडौंलाई देशकै नमूना अपाङ्गतामैत्री सहर बनाउन माग गरेका छन् । काठमाडौं महानगर पालिकाका प्रमुख बालेन्द्र शाह र उपप्रमुख सुनिता डंगोलसँग स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कको प्रतिनिधिमण्डलले भेट गरी सो माग गरेको हो ।

काठमाडौं देशकै राजधानी सहर भएकाले यहाँ बसोबास, अध्ययन, रोजगारी, स्वरोजरमूलक पेशा र अन्य कारणले करिब ३ लाख अपाङ्गता भएका व्यक्ति स्थायी र अस्थायी रूपमा बसोबास गर्ने भन्दै महानगरका पूर्वाधार, सेवासुविधालाई अपाङ्गतामैत्री बनाउन उनीहरूले माग गरेका हुन् ।

काठमाडौं नेपालकै प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यसमेत भएकाले स्वदेशभित्रका मात्र नभइ अन्य देशका अपाङ्गता भएका व्यक्ति यहाँ घुम्न आउँदा सार्वजनिक पूर्वाधार, सार्वजनिक शौचालय, सम्पदा क्षेत्र अपाङ्गता पहुँच अनुकूल नहुँदा खराब सन्देश गइरहेको भन्दै उनीहरूले यस्ता पूर्वाधार र सेवालाई अपाङ्गता अनुकूल बनाउन माग गरेका हुन् ।

“महानगरपालिकाले दिँदै आएका सेवासुविधा पनि अपाङ्गताअनुकूल छैनन् । यसमा सुधारको खाँचो रहेको छ” प्रतिनिधि मण्डलको नेतृत्व गर्दै स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कका उपाध्यक्ष झरना रानाले भनिन्, “दरबार क्षेत्रसहित कुनै पनि सम्पदा क्षेत्रमा अपाङ्गता अनुकूल शौचालयहरू नहुँदा धेरै कष्ट झेल्नु परिरहेको छ ।”

स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कका राष्ट्रिय सल्लाहकार गजेन्द्र बुढाथोकीले काठमाडौं देशकै राजधानी सहर भएकाले यसलाई नमूना अपाङ्गतामैत्री सहर बनाउन जनप्रतिनिधिहरूले ध्यान दिनुपर्ने बताए ।

“नेपालको संविधानले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको कल्याण, सामाजिक सुरक्षाको जिम्मेवारी स्थानीय सरकारलाई सुम्पेको छ । स्थानीय पालिकाका जनप्रतिनिधिले आफूमाथि रहेको यो दायित्व र जिम्मेवारीलाई बुझिदिनुपर्छ” सल्लाहकार बुढाथोकीले भने ।

नेपालको संविधानले कुनै पनि व्यक्ति, समुदायलाई विभेद गर्न नहुने व्यवस्था गरेको भए पनि महानगरपालिका आफैले पूर्ण र अतिअशक्त अपाङ्गता भएका व्यक्तिबीच विभेद सिर्जना गरेको भन्दै स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कले आपत्ती जनाएको छ ।

“अहिलेको अपाङ्गताको वर्गीकरण नै अवैज्ञानिक छ । स्पाइनल इन्जुरी भएका व्यक्तिलाई अतिअशक्त अपाङ्गता भनेर ख वर्गमा वर्गीकरण गरिएको छ” महानगरपालिकाको ध्यानाकर्षण गराउँदै नेटवर्कले भनेको छ “काठमाडौं महानगरले पूर्ण अपाङ्गता भएका व्यक्तिलाई मात्र सामाजिक सुरक्षा भत्ता दिएर संविधानविपरीत वर्ग विभेद सिर्जना गरेको छ ।”

नेटवर्कका कोषाध्यक्ष कृष्ण भण्डारीले आन्तरिक र बाह्य पर्यटनको आर्कषणको केन्द्रबिन्दु रहेको काठमाडौ दरबार स्क्वायर, स्वयम्भूनाथ, पशुपतिनाथ, बौद्धनाथको परिसरसहित अन्य पर्यटकीय स्थलहरुमा अपाङ्गमैत्री शौचालयको ब्यवस्थाका साथै सार्वजनिक पार्क, स्थलहरु पूर्ण अपाङ्गमैत्री हुनु पर्ने माग गरे ।

“यसअघि नै स्वयम्भूनाथमा लिफ्ट राख्ने भनेर डीपीआर बन्दै गरेको छ, त्यसलाई पूर्ण गर्नका लागि महानगरपालिकाले तत्कालै ध्यान दिनुपर्छ” भण्डारीले भने, “पशुपतिनाथसहित अन्य विश्व सम्पदा सूचीमा सूचिकृत क्षेत्रहरूलाई मानवमैत्री बनाउनका लागि महानगरपालिकाको विशेष ध्यान पुग्नुपर्छ ।”

उनले यसअघि नै वसन्तपुरमा बनाउन लागिएको अपाङ्गताअनुकूल शौचालय किन रोकियो भनेर प्रश्न गर्दै कम्तिमा सार्वजनिक शौचालयका विषयमा महानगरपालिकालाई संवेदनशील हुन आग्रह गरे ।

महानगरपालिकाका उपप्रमुख सुनिता डंगोलले अपाङ्गता भएका व्यक्तिले उठाएको मागप्रति आफूहरू संवेदनशील रहेको भन्दै महानगरपालिकामा हाल रहेका सार्वजनिक शौचालयलाई पुनर्निर्माण गर्ने क्रममा तिनलाई अपाङ्गतामैत्री बनाउने र नयाँ स्मार्ट शौचालयहरूहरू सबैका लागि अनुकूल हुने गरी बनाइने प्रतिबद्धता जनाएकी छन् ।

महानगर प्रमुख बालेन्द्र शाहले काठमाडौं महानगरपालिकाको संयोजनमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको व्हीलचेयर बास्केटवल वा क्रिकेट प्रतियोगिता गर्न महानगरपालिका सकारात्मक रहेको बताए ।
स्पाइनल इन्जरी नेटवर्कका उपाध्यक्ष झरना रानाको नेतृत्वमा गएको प्रतिनिधिमण्डलमा नेटवर्कका सचिव राजेन्द्र खनाल, कोषाध्यक्ष कृष्ण भण्डारी, सदस्य हिमाल अर्याल, सल्लाहकार गजेन्द्र बुढाथोकी, अपाङ्गताअनुकूल पर्यटन अभियन्ता शिव रिमालको सहभागिता रहेको थियो ।