नेपालकै ठूलो सिमेण्ट उद्योगसँग सरकारले गरेको सहमति पालना भएन

बैदेशिक लगानी भित्र्याउने ठुलो महत्वकाक्षा सरकारले बोकेको भएपनि लगानी सम्झौता भई उत्पादन नै सुरु गरिसकेको नवलपरासीको सर्दीखोलास्थित होङ्सी शिवम् सिमेण्ट उद्योगसंगको भौतिक संरचना निर्माण सम्बन्धी सम्झौता अझै पुरा नगरेको हो ।

नेपालमा सञ्चालन भएका सिमेण्ट उद्योगमध्ये यो उद्योग सबैभन्दा ठुलो लगानीको र स्वचालित रुपमा सिमेण्ट उत्पादन गर्ने उद्योग भएको बताइएको छ  । जहाँ सिमेण्ट उत्पादनका सम्पुर्ण प्रक्रिया पुर्णप्रविधि (फुल अटोमेटिक) प्रणालीबाट गरिन्छ । वैदेशिक लगानी स्वीकृत गर्दाको समयमा सरकारले यो उद्योगसँगको विद्युत् प्रशारण लाईन २४ महिना भित्र बनाईदिने र मुख्य राजमार्ग देखि उद्योग र उद्योग देखि खानीसम्मको बाटो पीच गर्ने सहमति गरेको थियो । तर, यी दुवै काम अहिलेसम्म हुन सकेका छैनन् ।

विद्युत् प्रशारण लाईन नबन्दा उत्पादन लागत बढेको कम्पनीको गुनासो छ । सक्दो छिटो सरकारले विद्युत् प्रशारण लाईन र बाटोको काम सम्पन्न गरेमा उत्पादन लागत कम हुने कम्पनीका सहायक प्रवन्ध निर्देशक गौरव गोयलको भनाई छ ।

सरकारले मुख्य राजमार्ग देखि कम्पनी सम्मको १२ किलोमिटर र खानी सम्म पुग्ने २८ किलोमिटर सडक पीच गरिदिने सहमति गरेको थियो । पुर्वपश्चिम राजमार्गको नवलपरासीको दुम्कीबास देखि उद्योगसम्म १२ किलोमिटर र उद्योग देखि २८ किलोमिटरको दुरीमा पाल्पाको भुकेटमा चुनखानी रहेको छ ।

खानी भएको स्थानको मगर बस्तीलाई उद्योगले सर्दीबगैचा नजिक वेनी त्रिवेणी गाउपालिकाको वडा नम्बर ४ मा सारेको छ । उद्योगले त्यहा स्थित २६ परिवारलाई सो स्थानमा घर घडेरी सहित समान क्षेत्रफलको जग्गा उपलब्ध गराएको हो । उद्योगले सबै परिवारलाई प्रतिपरिवार ४ कोठे पक्कि ढलान घर उपलब्ध गराएको छ । उद्योगको व्यवस्थापनबाट विस्थापितहरु सन्तुष्ट रहेको पाल्पाका देवबहादुर सारु मगर र होम बहादुर सारु मगरले बताए ।

३६ अर्बको लगानीमा निर्माण गरिएको उद्योगले धुँवा धुलो कम गर्दै हरियाली वातावरण निर्माणका लागि मात्रै ठुलो बजेट खर्च गरेको छ । ७६ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको सो उद्योगले प्रविधिबाट नै प्रदुषण कम गरिरहेको छ । कम्पनीका अनुसार वातावरण बिग्रन नदिन ग्रिन बजेट शिर्षकमा ३ अर्ब रुपैया प्रविधिका लागि मात्रै खर्च गरिएको छ ।

उद्योगले सिमेण्ट उत्पादन हुँदा उत्पन्न हुने धुलोबाट बिजुली उत्पादन गरेको छ । उद्योगमा चिनिया कम्पनी होङ्सी होल्डिङले ७० र नेपालको शिवम् सिमेन्टले ३० प्रतिशत लगानी रहेको छ । उद्योगले हाल दैनिक ६ हजार मेट्रिक टन सिमेन्ट उत्पादन गर्दै आएको छ । पुर्ण क्षमतामा उत्पादन सुरु गर्ने हो भने दैनिक १२ हजार मेट्रिक टन सिमेण्ट उत्पादन हुने उद्योगले जनाएको छ ।

धुँवा धुलो रहित अत्याधुनिक प्रविधियुक्त ठुलो लगानीको यस कम्पनीसंगको भौतिक पुर्वाधार निर्माण सम्बन्धी सम्झौता समयमै पुरा हुन नसक्नुले थप बैदेशिक लगानीलाई निरुत्साहीत गर्ने देखिन्छ ।

रातोपाटी